EnglishCó một lần tôi nói với Sáng cái điều mà tôi nghĩ, rằng tôi mong chờ sự rực rỡ từ tranh của cậu ta. Sáng ít khi dùng màu nóng, mà thường nghiêng về những màu lạnh, u buồn, trầm tĩnh. Dễ hiểu, vì Sáng hướng mình, và hướng người xem tới cái mà Sáng gọi là “tranh thiền”. Riêng về tài dùng màu một cách biến ảo, tôi phục Sáng.
Thiền hay không phải thiền tôi không bàn, vì cảm nhận thế nào là từ người ngắm tranh. Là cái tinh thần của bức tranh mà mình chạm tới, hay đúng hơn là mình nghĩ rằng mình đã chạm tới. Đôi khi, thông điệp mà người nghệ sĩ nói chung, hoạ sĩ nói riêng muốn gửi gắm, lại hoàn toàn chẳng liên quan gì tới cái điều mà người tiếp nhận cảm thấy. Nghĩa là, mỗi tác phẩm đã có những số phận riêng, câu chuyện riêng, cuộc đời riêng, tuỳ thuộc vào “mắt kẻ si tình”.
Có lần tôi nói với Sáng, nếu cứ lần lượt mỗi bức tranh của cậu mà tôi viết một cái tản văn thì chả mấy chốc tôi sẽ có hẳn một cuốn sách. Đôi khi, hắn gửi cho tôi một bức vừa vẽ, tôi vừa kịp thốt lên “ối, đẹp quá” thì hắn đã chặn họng tôi một cách phũ phàng: Đừng đưa lên FB nhá! Hắn sợ tôi vì thích cái tranh quá mà phun ngay ra một đoạn văn, đương nhiên phải có tranh để minh chứng cho cái điều mà tôi viết, trong khi tranh thì hắn chưa hoàn thiện, hoặc là hắn đã trót bán cho ai đó rồi, hoặc đơn giản là hắn đang ủ mưu gì đấy. Tôi cũng tự ái. Nói gì nói, mình có xin nó đếch đâu. Tranh vẫn là của nó, mình chỉ mượn cái cảm xúc mà nó tạo ra để viết cái gì đang ào ào chảy đến, thế thôi mà nó cũng chặn mình cái bụp! Dã man.
Bức này, Sáng đặt tên là Giấc mơ đỏ. Dường như Sáng đang dịch chuyển cảm xúc từ màu lạnh sang màu nóng, và làm chủ nó. Tôi cảm thấy, làm chủ màu sắc là thứ có thể gây ám ảnh đối với hoạ sĩ. Là nói liều thế thôi, chứ có vẽ vời gì bao giờ đâu mà biết khó nhất là cái gì. Nhưng tựu trung, có lẽ cũng tựa như văn chương, khó nhất, hơn nhau nhất, là ý tưởng. Muốn làm gì thì làm, trong đầu anh phải có ý tưởng. Anh không nghĩ ra được ý tưởng gì, cứ loanh quanh luẩn quẩn như bị bỏ tù, cồn cào gào thét vì đầu óc tối mịt tối mò tối như bưng, và sốt sình sịch vì đồng nghiệp cứ liên tục có tác phẩm mới… khổ sở vô cùng.
Tôi thì tin rằng Sáng chẳng thiếu gì ý tưởng. Nhưng hắn cũng nói, đầy bức vẽ dở rồi hắn cũng vứt. Cái sự quẫy đạp của nghệ sĩ nó đày đoạ tra tấn người ta ghê gớm nếu không tìm được lối đi.
Tôi thích màu đỏ của Sáng, tất cả những bức khoảng 2 tháng trở lại đây. Những khoảng tròn quen thuộc, những đường viền mờ hầu như không có ranh giới, sự uyển chuyển của đậm nhạt, sự bí ẩn khi đối lập với các mảng đen thẫm… nó cho thấy là Sáng luôn làm chủ được rực rỡ, kiềm chế được chói loá loè loẹt không cần thiết và vô nghĩa, đối với ý tưởng mà cậu ta muốn hiện thực. Tôi thích bức này. Trên FB của Sáng, tôi cmt: Em bé Mông nhà tôi.
Tôi nhớ những em bé Mông mà tôi đã gặp trong suốt những năm tháng tuổi trẻ. Những em bé mặt nhọ nhem thò lò mũi, má tròn và căng, tóc thưa và vàng, và rối bù, và đầy mùi khói bếp. Một chiếc áo len đã dãn hết cỡ, vài lỗ thủng, chân đi đất, và đôi khi là không có quần. Bọn con trai thì hay ở truồng hơn, các bé gái thường mặc váy. Những chiếc váy xoè, cũ, những cái đầu gối tím tái. Tôi cũng nhớ những bé gái, lớn một chút, sắp dậy thì, cũng sắp lấy chồng, phiên chợ lúc lắc theo mẹ xuống chợ huyện. Mẹ đặt quẩy tấu đầy rau cải xuống đất, và em đứng cạnh đó, mắt mở to ngắm nhìn người qua lại.
Em bé này của A Sáng mang tới một cảm giác thân thương tột độ đối với tôi. Trong kí ức của tôi, các em bé Mông hiếm khi có một chiếc váy đẹp đến thế, chân quấn xà cạp tử tế chỉn chu đến thế. Cũng chưa bao giờ được ngắm một con ngựa với cái bờm mượt mà lấp lánh quyến rũ trẻ thơ đến vậy. Tôi không nhớ cậu ta đã mô tả thông điệp của bức tranh là gì, tôi cũng không muốn nhớ. Tôi chỉ thấy những sợi cảm xúc của mình ngân lên, run rẩy, ngập tràn một cảm giác thương mến.
Em gái ấy, em gái nào đấy, trong bức tranh này, đang thật là hạnh phúc với một hoặc vài niềm mơ ước bé nhỏ, trong trẻo, xinh xắn – có lẽ vậy. Một phiên chợ với đầy người là người, vô số những thứ mà em rất muốn, nhưng em phải nhìn xem mẹ có bán hết rau không. Em phải nhìn xem mắt mẹ em hôm nay lấp lánh niềm vui, hay trĩu nặng ưu phiền. Em thích một chiếc vòng tay được xâu bằng những hạt nhựa, nhiều màu, vừa vặn với cổ tay em. Em thích một đôi giày vải, một đôi tất. Em thích một chiếc gương. Phải rồi. Em đủ lớn để có thể soi gương vào mỗi buổi sáng, mỗi buổi tối rồi. Em cũng có thể thích một gói kẹo, thôi, giản dị là một chiếc kẹo thôi. Ngọt và thơm, và tan thật chậm trong miệng…
Sáng sớm em thức dậy, váy áo tươm tất, khăn vấn gọn gàng, và em tạm biệt chú ngựa nhỏ. Tôi đã có bao nhiêu người bạn là chó, là mèo, là gà, vịt, lợn nữa, tôi chỉ chưa bao giờ có bạn là một chú ngựa.
Tôi thích cảm giác này – cảm giác thân ái ngọt ngào tự nhiên lan toả từ em bé.
- Đỗ Bích Thúy (Nhà văn)